Istota rozdzielności majątkowej.
Stan, gdzie każdy z małżonków posiada odrębny majątek, którym zarządza, nazwany jest rozdzielnością majątkową. Żeby zaistniała taka sytuacja, konieczna jest specjalna umowa prawna. Jeżeli taka nigdy nie została sporządzona, to domyślnie, po zawarciu małżeństwa, wszystko co wnoszą strony, należy do majątku wspólnego. W rozdzielności, każde z małżonków może rozporządzać swoim własnym majątkiem, ale stan taki nie wyklucza wspólnego kupowania przedmiotów czy nieruchomości. W takim przypadku udział poszczególnych stron w danym przedmiocie wyraża się liczbą procentów, który zależy od osobistej umowy między małżonkami.
Umowa ustanawiająca rozdzielność
Rozdzielność majątkową można przeprowadzić przed ślubem ale również w każdym momencie trwania małżeństwa. W umowie nie można zawrzeć daty wstecznej, ale każdą przyszłą już tak. Zazwyczaj jednak rozdzielność rozpoczyna się od daty sporządzenia umowy. Aby osiągnąć taki stan prawny trzeba spisać umowę u notariusza lub wnieść do sądu stosowny pozew. Żeby przeprowadzić rozdzielność, konieczna jest zgoda obu stron. Nie jest możliwe spisanie takiej umowy bez zgody drugiego małżonka. Umowa majątkowa musi mieć postać aktu notarialnego, w innej postaci jest nieważna.
Rozdzielność z wyrównaniem dorobków
Taki stan prawny początkowo niczym się nie różni od zwykłej rozdzielności. Różnica pojawia się dopiero przy rozwiązaniu małżeństwa, lub przy zakończeniu umowy o rozdzielności. Wtedy można zażądać wyrównania różnicy w dorobkach, czyli w pomnożeniu majątków małżonków. W takim przypadku, gdy małżonek nie mógł w znaczący sposób pomnożyć swojego stanu posiadania bo na przykład wychowywał dzieci lub chorował, może wystąpić o takie wyrównanie. Realizuje się to przez przeniesienie prawa lub przez zapłatę. Wyrównania mogą dokonać zgodnie sami małżonkowie. Jednak, gdy nie ma zgody, zadecyduje o tym sąd.
Rozdzielność majątkowa o której orzeka sąd
Nader często są przypadki, gdy jeden z małżonków uważa, że rozdzielność majątkowa jest konieczna a drugi wręcz przeciwnie. Wtedy o całej sprawie może orzekać sąd. Jednak powody takie decyzji muszą być w pełni uzasadnione ważnymi powodami. Mowa tutaj o takich sytuacjach, jak uzależnienie jednej ze stron od alkoholu czy hazardu. Powodem może być również rażąca niegospodarność, nieuzasadnione trwonienie środków lub odmowa pomnażania majątku wspólnego i uchylanie się od utrzymywania rodziny. W tym kontekście można również wspomnieć o zagarnięciu wspólnego majątku wyłącznie dla siebie i niedopuszczanie do niego drugiego małżonka.
Sądowy podział majątku można również ustanowić w przypadku, gdy jest już ustanowiony podział, ale nie ma między małżonkami porozumienia odnośnie gospodarowania majątkiem wspólnym, jeśli taki istnieje.
Wspólność ustawowa
Wszelka wspólnota małżeńska wynika z mocy ustawy, dopiero zmiany wymagają sporządzenia stosownych umów. Istnieją przypadki, gdzie jedna strona w małżeństwie samowolnie przeprowadza pewne ograniczenia dla drugiej, polegające na utrudnianiu lub uniemożliwianiu korzystania ze wspólnego majątku. Wszelkie takie działania są nielegalne i mają znamiona przemocy ekonomicznej.